ÜCRETSİZ İZİN NEDİR?

ÜCRETSİZ İZİN NEDİR?

Giriş

Türk iş hukuku sisteminde, doğum ve gebelik izinleri haricinde ücretsiz izin müessesesi doğrudan mevzuatta düzenlenmiş değildir. Ancak bu durum, işçi ile işverenin karşılıklı iradeleriyle ücretsiz izin kararı almasına engel teşkil etmemektedir. Uygulamada gerek Yargıtay kararları gerekse doktrin görüşleri, tarafların açık rızası ile yapılan ücretsiz izin anlaşmalarının geçerli olduğunu kabul etmektedir.

Ücretsiz izin süresince iş sözleşmesi askıda kalır. Bu süre zarfında işçi iş görme borcundan, işveren ise ücret ödeme yükümlülüğünden geçici olarak muaf olur.

Ücretsiz İzin Şartları Nelerdir?

1. Tarafların Açık Rızası Şarttır

Ücretsiz izin uygulaması, ancak işçinin talebi ve işverenin kabulü ya da işverenin önerisi ve işçinin yazılı onayı ile mümkündür. İşçinin tek taraflı olarak izne çıkması ya da işverenin tek başına karar alması hukuken geçersizdir. Bu nedenle her iki tarafın yazılı olarak mutabık kalması gerekir.

2. Süre Belirtilmeli ve Makul Olmalıdır

Yargıtay kararlarına göre ücretsiz iznin süresi belirli ve makul olmalıdır. Belirsiz süreli ya da işverenin tek taraflı belirlediği izin süreleri geçersiz sayılabilir. Öğretide genellikle en fazla 3 ay olarak kabul edilen makul süre, her somut olaya göre ayrıca değerlendirilmelidir.

3. Yazılı Onay Zorunluluğu

Ücretsiz izin uygulaması çalışma koşullarında esaslı bir değişiklik teşkil ettiğinden, işverenin yazılı teklifi ve işçinin yazılı kabulü aranmaktadır. Bu kabul, İş Kanunu’nun 22. maddesi uyarınca işçiden 6 iş günü içinde açıkça alınmalıdır. Aksi takdirde işveren, işçiyi tek taraflı olarak izne çıkaramaz.

4. Askıya Alma Gerekçesi Belirtilmelidir

İşveren tarafından yapılacak olan ücretsiz izin teklifinde, uygulamanın dayandığı gerekçenin belirtilmesi gerekir. Gerekçesiz bir askı işlemi, Yargıtay kararlarına göre iş sözleşmesinin feshi anlamına gelebilir.

5. Hakların Hesaplanmasına Etkisi

Ücretsiz izin süresi, çalışmaya bağlı hakların (örneğin kıdem tazminatı, yıllık izin, terfi süreleri) hesabında dikkate alınmaz. Bu süre, fiilen çalışılmamış sayılır.

Ücretsiz İzne Zorlamak Fesih Sayılır mı?

İşverenin işçiyi, yazılı rızası olmaksızın ücretsiz izne çıkarması, çoğu zaman haksız fesih olarak değerlendirilir. Bu durumda işçi, İş Kanunu’nun 24/III. maddesi uyarınca haklı nedenle iş akdini feshedebilir ve kıdem tazminatına hak kazanabilir.

Ücretsiz İzin Sona Erdiğinde Ne Olur?

Askı süresi sona erdiğinde ya da taraflarca sona erdirildiğinde, işçi iş görme borcunu; işveren de ücret ödeme yükümlülüğünü tekrar yerine getirmekle yükümlü olur. İş ilişkisinin kaldığı yerden devamı esastır.

Sonuç

İş hukukunda ücretsiz izin uygulaması, ancak tarafların karşılıklı ve yazılı iradelerine dayanılarak geçerli hale gelir. Bu süreçte tarafların haklarını koruyan en önemli unsur, belirli süreli ve yazılı mutabakat ile hareket edilmesidir. Uygulamada sıkça karşılaşılan tek taraflı ücretsiz izin kararları, işveren açısından ciddi hukuki riskler barındırmakta ve çoğu zaman iş akdinin haksız feshi sonucunu doğurmaktadır.

Balkar Avukatlık ve Danışmanlık olarak, ücretsiz izin gibi iş ilişkisini etkileyen kritik uygulamalarda işveren ve çalışan müvekkillerimize hukuka uygun danışmanlık hizmeti sunmaktayız. Sorularınız için bizimle iletişime geçebilirsiniz.