KİRA SÖZLEŞMESİNDE DEPOZİTONUN İADESİ

KİRA SÖZLEŞMESİNDE DEPOZİTONUN İADESİ

Kira ilişkilerinde en çok karşılaşılan sorunlardan biri de depozito bedelinin iadesidir. Konut ve çatılı işyeri kiralamalarında sıkça gündeme gelen bu konu, taraflar arasında hukuki ihtilaflara yol açabilmektedir. Bu yazımızda, kira sözleşmesine bağlı olarak verilen depozitonun ne olduğu, hangi şartlarda iade edilmesi gerektiği, depozito iade edilmezse başvurulabilecek hukuki yollar ve sürece ilişkin dikkat edilmesi gereken başlıca hususları açıklığa kavuşturacağız.

UYARI: Depozitonun iadesi süreci, birçok kritik detayı barındırmaktadır. Söz konusu detaylar atlandığında, kiracı açısından hak kayıpları doğabileceği gibi mülk sahibi açısından da alacak riski doğabilir. Bu nedenle kira sözleşmesinin sona erdiği aşamada, iade süreci dikkatle yönetilmeli, gerekirse bir avukattan profesyonel destek alınmalıdır.

Kira Sözleşmesinde Depozito Nedir?

Depozito, kiraya verenin, kiralanan taşınmazın zarar görmesi veya kiracının kira borçlarını yerine getirmemesi ihtimaline karşı aldığı güvence bedelidir. Türk Borçlar Kanunu’nun 342. maddesi bu konuyu açıkça düzenlemiş olup, depozitonun alınması, saklanması ve iade edilmesine ilişkin esaslar bu çerçevede belirlenmiştir. Depozitonun iadesi ise, kiralanan taşınmazın usulüne uygun şekilde tahliye edilmesi ve herhangi bir hasar veya borç bulunmaması halinde bu güvence bedelinin kiracıya iade edilmesi anlamına gelir.

Not: Uygulamada genellikle sözleşmelere “... TL depozito alınmıştır” ibaresi eklenmektedir. Bu nedenle çoğu zaman depozitonun verilip verilmediği değil, geri ödenip ödenmeyeceği konusunda uyuşmazlık çıkmaktadır.

Depozitonun Hukuki Özellikleri

Depozito, hem kiraya verenin menfaatini koruyan hem de belirli sınırlarla kiracının haklarını teminat altına alan bir hukuki güvencedir. Uygulamada sıklıkla 1 ya da 2 aylık kira bedeli kadar belirlenir. Depozito bedelinin mümkünse banka aracılığıyla gönderilmesi ve yazılı bir dekont ya da transfer belgesi ile ispatlanabilir olması tavsiye edilir. Elden verilen bedellerin ispatı daha zor olduğundan, ileride yaşanabilecek uyuşmazlıklarda ciddi sıkıntılar doğabilir.

Ayrıca tahliye sırasında kiracının, kiralananı zarar vermeksizin teslim ettiğini belgelemek adına bir “teslim tutanağı” hazırlayıp kiraya verene imzalatması, ileride yaşanabilecek ispat problemlerini ortadan kaldıracaktır.

Depozito Geri Verilmezse Ne Yapılabilir?

Kiracı, kira sözleşmesinin usulüne uygun şekilde sona erdiğini ve kiralananı teslim ettiğini ispatlamış olmasına rağmen depozito iade edilmezse, ilk olarak ihtarname çekmelidir. Bu ihtarnameyle birlikte kira sözleşmesinin feshedildiği, taşınmazın teslim edildiği ve herhangi bir borcun veya hasarın olmadığı belirtilerek, güvence bedelinin iadesi istenmelidir.

İhtarnamenin sonuç vermemesi halinde kiracı, alacak davası açabileceği gibi doğrudan icra takibi başlatma yolunu da tercih edebilir. Bu noktada önemli olan, somut olayın özelliklerine göre hareket edilmesidir. Özellikle banka hesabında tutulan depozitolar açısından iade edilebilmesi için üç halden birinin gerçekleşmesi gerekir:

• Tarafların rızası,

• Kesinleşmiş bir mahkeme kararı,

• Kesinleşmiş bir icra takibi.

Bu şartlar gerçekleşmişse, banka üç ay içinde güvence bedelini kiracıya iade eder. Ancak depozito elden verilmişse ve kiraya veren haklı bir gerekçe olmaksızın iade etmiyorsa, doğrudan icra takibiyle tahsil yoluna gidilebilir.

Depozitonun İade Edilmesinin Şartları

Depozitonun iadesinin ilk ve en önemli koşulu, kira sözleşmesinin usulüne uygun biçimde sona ermesidir. Sözleşmenin feshedilmesinden sonra taşınmazda herhangi bir zarar olup olmadığı kiraya verenle birlikte kontrol edilmeli, ardından taşınmaz teslim edilmelidir. Taraflar, yapılan kontrol neticesinde bir tutanak düzenlemeli, kiraya verenin onayıyla bu belge imzalanmalıdır.

Eğer taşınmazda zarar tespit edilmemiş ve kira borcu gibi ek yükümlülükler de bulunmuyorsa, depozito bedeli gecikmeksizin iade edilmelidir. Aksi durumda kiracı, yukarıda bahsedildiği üzere yasal yollara başvurabilecektir.

Depozitonun İade Süresi

Kira sözleşmesinin sona ermesiyle birlikte depozito iade süresi de başlamış olur. Devam eden kira ilişkisi sırasında depozitonun geri alınması mümkün değildir. Sözleşme sona erdiğinde ve kiralanan taşınmaz herhangi bir zarar olmaksızın teslim edildiğinde, kiraya verenin gecikmeksizin depozito bedelini iade etmesi beklenir.

Banka aracılığıyla yatırılan depozitolarda ise kira sözleşmesinin sona ermesinden itibaren üç ay içinde dava açılmamış veya icra takibi başlatılmamışsa, kiracının yazılı talebi üzerine bedel kendisine iade edilir.

UYARI: Kiraya verenin haklı gerekçe göstermeksizin depozitoyu iade etmemesi, haksız zenginleşmeye sebep olur. Bu durumda gecikme faizi ile birlikte bedelin tahsili mümkündür.

Genel Değerlendirme ve Öneriler

Kira ilişkilerinde depozito iadesi konusu, sanıldığından daha fazla hukuki dikkat gerektirmektedir. Hem kiracının hem de kiraya verenin haklarını korumak adına sözleşmenin feshi, teslim süreci ve iade talepleri titizlikle yürütülmelidir.

Kira sözleşmesinden kaynaklı hak kayıplarının önüne geçmek için sürecin başından sonuna kadar dikkatli olunmalı, özellikle tahliye ve teslim süreçleri belgelendirilmelidir. Herhangi bir uyuşmazlık yaşanması halinde, profesyonel bir hukukçu desteği almak sürecin sağlıklı ve etkili şekilde yürütülmesini sağlayacaktır.