GAİPLİK DAVASI VE HUKUKİ SONUÇLARI

GAİPLİK DAVASI VE HUKUKİ SONUÇLARI

Gaiplik, bir kişinin ölüm tehlikesi içinde kaybolması veya uzun süre kendisinden haber alınamaması durumunda, bu kişinin mahkeme kararıyla ölü kabul edilmesini sağlayan bir hukuki süreçtir. Gaiplik kararı, kişisel durumlar ve malvarlığı açısından önemli sonuçlar doğurur.

Bu yazıda, gaiplik davasının hukuki dayanakları, dava süreci, hukuki sonuçları ve Yargıtay kararları detaylı bir şekilde ele alınmıştır.

Gaiplik Davasının Hukuki Dayanakları

1. Türk Medeni Kanunu (TMK) Madde 32-35

Türk Medeni Kanunu’na göre:

• Gaiplik Şartları:

1. Kişinin ölüm tehlikesi içinde kaybolması (örneğin, doğal afet, kaza).

2. Uzun süre kendisinden haber alınamaması (en az 1 yıl).

• Başvuru Hakkı: Gaiplik davası, kişinin mirasçıları, alacaklıları veya hukuki menfaati bulunan kişiler tarafından açılabilir.

• Mahkeme Kararı: Mahkeme, gerekli şartlar oluşmuşsa gaiplik kararı verir ve bu karar kesinleşir.

Gaiplik Davası Nasıl Açılır?

1. Başvuru Hakkı

Gaiplik davasını açabilecek kişiler şunlardır:

• Kişinin mirasçıları (örneğin, çocukları, eşi, anne-babası).

• Alacaklılar, kişinin borçlarını tahsil etmek için.

• Hukuki menfaati bulunan diğer kişiler, örneğin sigorta şirketleri.

2. Görevli ve Yetkili Mahkeme

• Görevli Mahkeme: Gaiplik davaları, Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülür.

• Yetkili Mahkeme: Gaipliğine karar verilecek kişinin en son yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.

3. Gerekli Belgeler ve Dilekçe

• Davacı, gaiplik dilekçesiyle mahkemeye başvurur.

• Gerekli Belgeler:

• Kişinin ölüm tehlikesi içinde kaybolduğunu veya uzun süredir haber alınamadığını kanıtlayan belgeler (örneğin, kaybolma tutanakları, nüfus kayıtları).

4. İlan Süreci

Mahkeme, gaiplik kararından önce kişinin bulunması için ilan verir.

• Süre: İlan, ulusal veya yerel gazetelerde yapılır ve 6 ay süreyle beklenir.

• Eğer kişi bu süre içinde ortaya çıkmazsa veya hakkında bir haber alınmazsa, gaiplik kararı verilir.

5. Karar ve Kesinleşme

Mahkeme, ilan süresi sonunda kişinin gaip olduğuna karar verir. Karar kesinleştiğinde, kişi hukuken ölü sayılır.

Gaiplik Davasının Hukuki Sonuçları

1. Kişisel Durum Açısından Sonuçlar

• Nüfus Kaydı: Gaiplik kararıyla birlikte kişinin nüfus kaydına ölüm kaydı düşülür.

• Evlilik Durumu: Gaiplik kararıyla, kişinin eşi serbest kalır ve yeniden evlenme hakkı kazanır.

2. Miras Hukuku Açısından Sonuçlar

• Mirasın Açılması: Gaiplik kararı ile kişinin mirası yasal mirasçılarına geçer.

• Teminat Şartı: Ancak, mirasçıların gaiplikten doğan haklarını kullanabilmesi için belirli bir süre (en az 15 yıl) teminat göstermesi gerekebilir.

3. Alacak-Borç İlişkileri

• Borçların Tasfiyesi: Gaiplik kararı, kişinin borçlarının mirasçılarına geçmesini sağlar.

• Alacak Talepleri: Alacaklılar, kişinin mirasçılarından alacaklarını talep edebilir.

4. Kişinin Dönmesi Durumu

• Eğer gaiplik kararı verildikten sonra kişi hayatta olduğu anlaşılırsa:

• Malları iade edilir.

• Hukuki işlemler, mümkün olduğu ölçüde eski hale getirilir.

Yargıtay Kararları ile Gaiplik Davası

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı (E. 2020/7632, K. 2021/8312)

Olay: Kişi, doğal afet sırasında kaybolmuş ve 2 yıl boyunca haber alınamamıştır. Mirasçılar, gaiplik davası açmıştır.
Karar: Yargıtay, ölüm tehlikesi içinde kaybolma şartlarının gerçekleştiğine ve gaiplik kararının verilmesinin yerinde olduğuna hükmetmiştir.
Karar Metni:

"Doğal afet sırasında kaybolan kişinin uzun süre ortaya çıkmaması, gaiplik şartlarını oluşturur. Mahkeme, gaiplik kararını vermekte haklıdır."

2. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi Kararı (E. 2019/7324, K. 2020/6123)

Olay: Mirasçılar, kişinin ölüm tehlikesi içinde kaybolmadığını ancak 5 yıldır haber alınamadığını öne sürerek dava açmıştır.
Karar: Yargıtay, uzun süre haber alınamamasının gaiplik için yeterli şart olduğunu belirterek davayı kabul etmiştir.
Karar Metni:

"Uzun süre haber alınamaması, kişinin gaip sayılması için yeterli bir sebeptir. Mahkeme kararı yerindedir."

3. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi Kararı (E. 2021/5432, K. 2022/6417)

Olay: Gaiplik kararı alındıktan sonra kişi sağ olarak ortaya çıkmış ve mallarını geri istemiştir.
Karar: Yargıtay, malların iade edilmesine ve hukuki durumun düzeltilmesine karar vermiştir.
Karar Metni:

"Gaiplik kararı sonrası kişinin ortaya çıkması, malların iadesini ve hukuki statünün eski hale getirilmesini gerektirir."

Örnek Olaylar ile Gaiplik Davası

Örnek 1: Depremde Kaybolma ve Gaiplik Kararı

Olay: Ahmet, büyük bir deprem sırasında kaybolmuş ve 3 yıldır haber alınamamıştır. Mirasçıları, gaiplik davası açmıştır.
Sonuç: Mahkeme, ölüm tehlikesi içinde kaybolma şartının gerçekleştiğine karar vererek gaiplik kararı vermiştir.

Örnek 2: Uzun Süre Haber Alınamama

Olay: Zeynep, yurt dışına gittikten sonra ailesiyle iletişim kurmamış ve 6 yıldır kendisinden haber alınamamıştır.
Sonuç: Mahkeme, uzun süre haber alınamamasını gaiplik sebebi olarak kabul ederek davayı sonuçlandırmıştır.

Örnek 3: Gaiplik Kararından Sonra Ortaya Çıkma

Olay: Mehmet hakkında gaiplik kararı verilmiş ve mirası mirasçılarına dağıtılmıştır. 10 yıl sonra Mehmet sağ olarak ortaya çıkmış ve mallarını geri istemiştir.
Sonuç: Mahkeme, mirasçıların malları iade etmesine ve Mehmet’in hukuki durumunun düzeltilmesine karar vermiştir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Gaiplik davası kimler tarafından açılabilir?

Mirasçılar, alacaklılar veya hukuki menfaati bulunan diğer kişiler tarafından açılabilir.

2. Gaiplik kararı alınması ne kadar sürer?

İlan süresi 6 ay olduğundan, dava genellikle 6 ay ila 1 yıl arasında sonuçlanır.

3. Gaiplik kararıyla miras nasıl paylaşılır?

Miras, yasal mirasçılara geçer. Ancak mirasçılar, belirli bir süre teminat göstermek zorundadır.

4. Gaiplik kararından sonra kişi sağ olarak ortaya çıkarsa ne olur?

Kişinin malları iade edilir ve hukuki durumu düzeltilir.

5. Gaiplik kararı hangi durumlarda verilir?

• Ölüm tehlikesi içinde kaybolma (örneğin, doğal afet).

• Uzun süre haber alınamama (en az 1 yıl).

Sonuç ve Öneriler

Gaiplik davası, kaybolan kişilerin hukuki statüsünün netleştirilmesi ve malvarlığının korunması açısından önemlidir. Bu süreçte:

• Belgelerinizi eksiksiz hazırlayın.

• İlan süresini takip edin.

• Hukuki destek alarak davayı uzman bir avukatla yürütün.

Hukuk büromuz, gaiplik davaları ve diğer miras hukuku işlemlerinde uzman ekibiyle size yardımcı olmaya hazırdır. Daha fazla bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.